Arbitraj, finansal veya ticari varlıkların veya enstrümanların fiyat farklılıklarından yararlanarak risksiz kar elde etmek amacıyla gerçekleştirilen işlem türünü ifade eder. Arbitraj, farklı piyasalardaki veya varlık sınıflarındaki fiyat farklılıklarından faydalanarak alım-satım işlemleri yapma sürecini kapsar. Bu işlem sonucunda, risk almadan kar elde edilmesi amaçlanır.
Arbitrajın temel prensibi, bir varlığın düşük fiyatla alınıp yüksek fiyatla satılması veya yüksek fiyatla satılıp düşük fiyatla alınmasıdır. Arbitraj işlemleri genellikle piyasa dengesizlikleri veya hızlı fiyat hareketleri sonucu ortaya çıkar. İdeal olarak, arbitraj işlemleri piyasaları dengeye getirmek ve fiyat farklılıklarını minimize etmek için faydalı olabilir.
Arbitrajın türleri şunlar olabilir:
- Yerel Arbitraj: Aynı varlık veya enstrümanın farklı piyasalardaki fiyat farklılıklarından yararlanarak yapılan arbitraj türüdür.
- Çapraz (Cross) Arbitraj: İki veya daha fazla farklı varlık veya enstrümanın farklı piyasalardaki fiyat farklılıklarından yararlanarak yapılan arbitrajdır.
- Zaman Arbitrajı: Aynı varlığın farklı vade sonlarındaki (gelecekteki) fiyat farklılıklarından yararlanarak yapılan arbitraj türüdür.
- İstatistiksel Arbitraj: İstatistiksel analiz ve modeller kullanarak belirli koşullarda gerçekleşen fiyat farklılıklarından yararlanan arbitrajdır.
Arbitraj işlemleri, piyasa katılımcılarının rekabetçi fiyatlar oluşturmasına ve piyasa dengesizliklerini azaltmalarına yardımcı olabilir. Ancak, günümüzde hızlı ve otomatik ticaret teknolojileri nedeniyle arbitraj fırsatları daha hızlı tespit edilebilmekte ve bu da fiyat farklılıklarının hızla düzelmesine neden olabilmektedir.