Coase Teoremi, Ronald Coase tarafından 1960 yılında ortaya konulan ve ekonomik dışsallıkları (etkileri) ele alan bir teoridir. Bu teoreme göre, özel mülkiyet hakları ve serbest piyasa mekanizması etkili bir şekilde çalışıyorsa, kaynak tahsisi meseleleri özelleştirme ve piyasa işleyişi yoluyla çözülebilir.
Coase Teoremi’nin temel prensipleri:
- Özel Mülkiyet Hakları: Teoreme göre, bir kaynağın kullanımı veya etkilenmesi konusunda net olarak tanımlanmış özel mülkiyet haklarına sahip olunması önemlidir. Bu haklar sayesinde bir kişi veya kuruluş, kaynağın kullanımını kontrol edebilir ve diğer taraflardan bunun için tazminat talep edebilir.
- Maliyetler ve Faydalar: Coase Teoremi’ne göre, ekonomik dışsallıkların (örneğin, bir fabrikanın kirli havayı etkilemesi gibi) yarattığı maliyet ve faydaların her iki tarafça da dikkate alınması gerekir. Özel mülkiyet hakları ve piyasa fiyatları, bu maliyet ve faydaları dengede tutabilir.
- Pazar İşleyişi: Coase Teoremi, etkili bir piyasa işleyişi ve serbest rekabet koşullarının varlığını varsayar. Bu durumda, taraflar mülkiyet haklarına ve maliyet-fayda analizine dayalı olarak çözüm yolları ararlar.
- Taraflar Arası Pazarlık: Teorem, tarafların etkileşimde bulunarak kaynak tahsis sorunlarını çözebileceklerini öne sürer. Eğer mülkiyet hakları ve pazarlık mekanizması etkiliyse, taraflar arasında anlaşma sağlanabilir.
Coase Teoremi, ekonomik dışsallıkların nasıl ele alınabileceği konusunda önemli bir perspektif sunar. Ancak gerçek dünyada tüm koşulların ideal olarak sağlanması her zaman mümkün olmayabilir. Özellikle hukuki düzenlemeler, bilgi eksikliği ve pazarlık maliyetleri gibi faktörler, Coase Teoremi’nin uygulanabilirliğini sınırlayabilir.