Deflasyon, genel fiyat seviyesinde sürekli bir düşüşü ifade eder. Diğer bir deyişle, birçok mal ve hizmetin ortalama fiyatlarının zamanla azaldığı bir ekonomik durumu temsil eder. Deflasyon, enflasyonun zıttıdır. Enflasyon fiyatların genelinde bir artışı temsil ederken, deflasyon fiyatların genelinde bir azalışı temsil eder.
Deflasyonun Nedenleri:
- Azalan Talep: Ekonomik durgunluk veya resesyon dönemlerinde tüketici harcamalarının azalması, deflasyona neden olabilir.
- Artan Arz: Özellikle emtia fiyatlarında aniden bir artış yaşanırsa (örneğin, tarım ürünlerinde beklenmedik bir rekolte artışı), bu fiyatların düşmesine neden olabilir.
- Para Arzında Azalma: Merkez bankalarının sıkı para politikaları uygulaması, para arzının azalmasına ve bu da deflasyona yol açabilir.
- Teknolojik İlerlemeler: Teknolojik gelişmeler, ürünlerin daha düşük maliyetle üretilmesine olanak tanıyabilir. Bu maliyet tasarrufları tüketicilere daha düşük fiyatlar olarak yansıtılabilir.
- Dışsal Şoklar: Örneğin, uluslararası piyasalarda emtia fiyatlarının düşmesi, ithal ürünlerin maliyetini azaltarak deflasyonist baskılara neden olabilir.
Deflasyonun Etkileri:
- Tüketimi Erteleme: Tüketiciler, fiyatların gelecekte daha da düşeceği beklentisiyle harcamalarını erteleyebilir, bu da ekonomik aktivitenin daha da azalmasına neden olabilir.
- Gerçek Borç Yükünün Artması: Fiyatlar ve genellikle nominal ücretler düşerken, nominal borç miktarları sabit kalır. Bu, borçluların gerçek borç yükünün artmasına neden olabilir.
- Şirketlerin Kârlılığını Azaltma: Fiyatların düşmesi, şirketlerin gelirlerini ve kârlılıklarını olumsuz etkileyebilir.
- İstihdamda Azalma: Şirketlerin gelirlerinde ve kârlılığında azalma olması, işten çıkarmalara veya işe alımların azalmasına neden olabilir.
Deflasyonu Önleme ve Mücadele:
Deflasyonist baskılar altında, hükümetler ve merkez bankaları genellikle genişleyici mali ve parasal politikaları benimseyerek ekonomik aktiviteyi canlandırmaya çalışır. Bu, faiz oranlarını düşürmek, para arzını artırmak veya kamu harcamalarını artırmak şeklinde olabilir.
Son olarak, hafif deflasyon genellikle zararsız olarak görülse de, derin ve sürekli deflasyon, ekonomik durgunluğa veya büyük bir ekonomik krize neden olabilir. Örneğin, 1930’larda Büyük Buhran sırasında deflasyon, ekonomik daralmayı derinleştiren bir faktör olarak görülmüştür.