Enflasyon, genel fiyat seviyesinin sürekli ve belirgin bir şekilde yükselmesiyle para biriminin satın alma gücünün düşmesi durumunu ifade eder. Enflasyon, bir ekonomideki fiyatlar genelinde meydana gelen sürekli artışı temsil eder. Başka bir deyişle, bir mal ya da hizmetin fiyatı arttığında bu tek başına enflasyon anlamına gelmez; ancak fiyatlar genel olarak artarsa, bu enflasyon olarak adlandırılır.
Enflasyonun Özellikleri ve Nedenleri:
- Talep Enflasyonu: Toplam talebin, toplam arzı aşması durumunda fiyatların yükselmesi şeklinde meydana gelir. Ekonomide harcamaların artması, bu tür enflasyona neden olabilir.
- Maliyet Enflasyonu: Üretim maliyetlerinin (örneğin, emek veya hammadde maliyetlerinin) artması sonucunda fiyatların yükselmesidir.
- Beklenen Enflasyon: Eğer insanlar gelecekte enflasyonun artacağını bekliyorsa, bu beklentiler fiyatların şimdiden artmasına neden olabilir.
- Dış Şoklar: Petrol fiyatlarındaki artışlar gibi dışsal faktörler, ithal edilen ürünlerin maliyetlerini yükselterek enflasyonist baskılara neden olabilir.
- Parasal Faktörler: Merkez bankalarının para arzını artırması, fiyatlar genelinde yükselişe neden olabilir.
Enflasyonun Etkileri:
- Satın Alma Gücünün Azalması: Para değer kaybettiği için tüketicilerin satın alma gücü azalır.
- Faiz Oranlarında Değişiklik: Yüksek enflasyon genellikle nominal faiz oranlarının yükselmesine neden olur.
- Yatırım Kararlarını Etkileme: Öngörülemeyen enflasyon, şirketlerin ve bireylerin yatırım kararlarını etkileyebilir.
- Gelir Dağılımında Bozulma: Enflasyon, sabit gelire sahip olanlar (örn. emekliler) veya maaşları enflasyon oranından daha düşük artanlar için olumsuz etkilere sahip olabilir.
- Uluslararası Rekabet: Bir ülkedeki enflasyonun, diğer ülkelerinkinden daha yüksek olması durumunda, bu ülkenin mallarının uluslararası pazarda rekabet gücünü kaybetmesine neden olabilir.
Enflasyonu Ölçme:
Enflasyon genellikle Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) veya Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) gibi fiyat endeksleri aracılığıyla ölçülür. TÜFE, belirli bir sepete dahil edilen mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimi izler ve bu değişim enflasyon oranı olarak ifade edilir.
Enflasyonun Kontrolü:
Merkez bankaları enflasyonu kontrol altında tutmak için genellikle para politikası araçlarını kullanırlar. Örneğin, enflasyonun artmasını engellemek için faiz oranlarını artırabilirler.
Son olarak, düşük ve öngörülebilir bir enflasyon oranı genellikle ekonomik istikrar ve yatırım için olumlu bir ortam yaratırken, yüksek ve öngörülemeyen enflasyon ekonomik istikrarı bozabilir ve yatırım kararlarını olumsuz etkileyebilir.